ارکان ظاهر و واقعیّت باطن نماز

«با سجده و رکوع و خضوع و خشوع بر عظمت خداوند سبحان تقرب جوی.»
حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)

نماز در لغت به معنی دعاست و جهت تقرب به خدا اقامه می­شود. ظاهر نماز را ارکان و هیأتی است که در کتب اهلش مضبوط و نزد اهل اسلام معلوم و معمول است. باطن نماز را اسراریست که اغلب در آثار معارییف علماء راسخین و کمل عرفا شامخین مذکور است.

در رساله الصلاه حضرت مولانا شاه مقصود صادق عنقا تعلیم می­فرمایند که چگونه نماز با ارکان ظاهر و جهات باطنی آن در یک یگانگی توأم و اصیل قدم به قدم نمازگزار را به سوی قرب الهی رهنمون می­گردد و نفس اماره او را به نفس قدسی عروج می­دهد. ارکان ظاهری و حقایق باطنی مصلی را به عبارت حقیقی و شهود انوار الهی و شهادت بر عظمت خداوند جلّ و جلاله می­رساند.

تهلیل عملی و اسرار حرکات جوارح نمازگزار از مسائل مهمی است که مخصوص صلوه در اسلام است و مدلل می­سازد که تشریح اعمال واجبه در نماز از حد اندیشه­های بشری خارج و مطمئناً از جمله واردات وحی به روح و قلب مطهر شخص پیغمبر اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم است و آن عطیه­ایست الهی جهت هدایت و کاملیت بشر در سیر وجودی خود.

در نماز، قلب مؤمن و لسان و جوارح او از تکبیر و تهلیل و صلوه قاصد بیک حقیقت است و آن ذکر کلمه طیبه لا اله الا الله است که فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا.»

قولوا جمع است و به این معنی که با جمیع همت یعنی تجرید قلب از غلبات دهر و هوی و کلیه قوا اعم از احوال باطنی و قول لسانی و فعل جوارح بگوئید «لا اله الا الله» تا رستگار شوید.

_____________________________
مآخذ:
Molana Shah Maghsoud Sadegh Angha, Al-Salât, the Reality of Prayer in Islam, Riverside, CA, USA, M.T.O. Shahmaghsoudi Publications® , 1998, pp. 78-79